بررسی ارتباط موتاسیون های ژن بتا - گلوبین در بیماران بتا - تالاسمی با پاسخ های درمانی متفاوت به داروی هیدروکسی اوره

سابقه و هدف: بتاتالاسمی، شایع ترین بیماری ارثی در جهان و به ویژه در ایران و استان مازندران می باشد. بیماری به دلیل ایجاد جهش در ژن بتا - گلوبین بر روی کروموزوم 11 ایجاد می شود و تاکنون بیش از 150 نوع مختلف جهش در این ژن شناسایی شده است. یکی از داروهایی که در درمان بیماران تالاسمی مورد استفاده قرار می گیرد هیدروکسی اوره است که البته درتمام بیماران موثر نیست. مکانیسم اثر هیدروکسی اوره کاملا روشن نیست، این مطالعه به مقایسه انواع جهش های ژن بتا در افراد بتا - تالاسمی مراجعه کننده به مرکز تحقیقات تالاسمی ساری در دو گروه پاسخ دهنده به دارو و بیمارانی که به این درمان پاسخ نمی دهند، پرداخته است.مواد و روش ها: مطالعه به روش مورد - شاهدی، با مقایسه دو گروه 30 تایی بیماران تالاسمی که داروی هیدروکسی اوره را دریافت نموده اند، انجام گرفته است. مطالعه بین دو گروه، شامل افراد خوب پاسخ دهنده (شاهد) و گروهی که به درمان پاسخ نداده اند (مورد) صورت گرفته است. ابتدا dna افراد با استفاده از خون محیطی استخراج گردید. سپس از دو روش مختلف برای تعیین جهش استفاده شد. تعیین جهش ژن بیماران فوق در مرکز تحقیقات تالاسمی ساری با روشarms-pcr ، انجام گردید. همچنین یافته ها مجددا در مرکز تالاسمی امیرکلا و با استفاده از دو روش(reverse dot blot) و arms-pcr مورد مطالعه و تایید قرار گرفت.یافته ها: در گروه پاسخ دهنده (شاهد)، میانگین سن افراد 28.1±7.78 سال و میانگین سن شروع انتقال خون 8.5±8.56 سال بوده است. همچنین میانگین مدت مصرف داروی هیدروکسی اوره در این گروه 9.6±2.34 گزارش شده است. در این گروه، مقایسه میانگین میزان هموگلوبین و اندازه گلبول قرمز (mcv) در قبل و بعد از مصرف دارو از نظر آماری معنی دار بوده است. در گروه بدون پاسخ (مورد)، میانگین سن افراد گروه 21.3±6.43 سال و سن شروع انتقال خون 3.3±3.75 سال و میانگین مدت مصرف داروی هیدروکسی اوره 2.3±0.8 ماه گزارش شده است. از جهش های به دست آمده، ivsii-1g>a بیش ترین شیوع را در دو گروه شاهد و مورد داشته است؛ به گونه ای که در 30 بیمار شاهد، 22 نفر برای این جهش، هموزیگوت بوده و 7 نفر این جهش را به شکل هتروزیگوت نشان داده اند (فراوانی 42.5 درصد) اما در 30 بیمار مورد، تعداد هموزیگوت ها 11 نفر و تعداد هتروزیگوت ها 11 نفر به دست آمده است (فراوانی 27.5 درصد). مقایسه آماری بین دو گروه مورد و شاهد از نظر جهش ivsii-1 بیانگر تفاوت معنی داری در این دو گروه بوده است (p<0.008) در مورد جهش های دیگر به دلیل فراوانی پایین جهش های یافت شده در بین دو گروه، مقادیر از نظر آماری قابل مقایسه نبوده است.استنتاج: ارتباط معنی دار جهش ivsii-1 در بیماران پاسخ دهنده به هیدروکسی اوره نسبت به گروه بدون پاسخ، مشابه یافته های گذشته و معنی دار می باشد همچنین یافته های قبلی حاکی از ارتباط تغییرات دیگری در بخش های تنظیمی ژن گاما مانند پلی مورفیسم در نقطه 158- (c یا t) در پروموتر ژن گاما (xmni) با اثر داروی هیدروکسی اوره می باشد. برای روشن شدن نقش دقیق مولکولی هیدروکسی اوره در فعال سازی ژن گاما - گلوبین در بعضی و عدم توانایی آن در بعضی دیگر از بیماران نیاز به بررسی فاکتورهای مولکولی بیش تری می باشد.